Om in Nederland de ontwikkeling van biobased bouwmaterialen te versnellen, de productie op te schalen en een volwaardig ecosysteem op te bouwen, biedt de ontwikkeling van gedeelde onderzoeks- en proefproductiefaciliteiten voor biobased materialen perspectief. In opdracht van de Provincie Zuid-Holland heeft TNO verkend waar de behoefte ligt voor gedeelde faciliteiten en onder welke voorwaarden marktpartijen en kennisinstellingen gebruik willen maken van deze diensten. Ook heeft TNO verkend welke organisatie- en financieringsmogelijkheden daarbij zouden kunnen passen. Voor de verkenning hebben 28 partijen een vragenlijst ingevuld en zijn met 16 partijen verdiepende interviews uitgevoerd.
Onder de benaderde partijen blijkt bij het merendeel (75% van de partijen in de enquête en 87% van de geïnterviewde partijen) behoefte te bestaan voor de ontwikkeling van zulke faciliteiten. De gesprekken met de partijen leverden een gemengd beeld over de verwachtingen en exacte invulling van deze faciliteiten. Zo bestaan er diverse ideeën over onder andere de inhoudelijke invulling, de opzet van de faciliteiten en de financiële voorwaarden.
Vier categorieën voor de inhoudelijke invulling van de faciliteiten zijn besproken:
a. Een netwerk van productie en -testfaciliteiten om van plant- en houtachtige vezels platen te maken waar snel verschillende configuraties getest kunnen worden.
b. Een centrum voor het op productniveau testen van mechanische, thermische, brandvertragende, akoestische, vocht- en isolatie-eigenschappen van biobased bouwmaterialen
c. Test- en productiestraat voor de opwaardering van afvalhout.
d. Een virtueel lab, waarin vraag en aanbod van diverse bestaande faciliteiten samen worden gebracht.
De behoefte om de faciliteiten te delen met andere partijen kwam met name naar voren bij kennisinstellingen. Alle ondervraagde kennisinstellingen gaven aan bereid te zijn hun kennis te bundelen en te delen met andere kennisinstellingen en marktpartijen, ook omdat het voor veel (kennis)partijen op dit moment niet duidelijk is welke kennis en apparatuur waar te vinden is. Ook bij de producenten met producten in ontwikkeling kwam de behoefte om faciliteiten te delen naar voren. Zij willen samenwerken met andere materiaalproducenten en partijen uit de hele bouwketen om samen tot schaal te komen. Bij de ondervraagde producenten met volwassen producten was dit minder het geval. Zij hebben behoefte aan specialistische apparatuur of willen concurrenten niet mee laten kijken of voorzien vertraging en mogelijk extra kosten.
De verkenning geeft inzicht in welke keuzes gemaakt moeten worden voor het realiseren van succesvolle gedeelde faciliteiten. Uit de uitvraag is geen helder eenduidig beeld gekomen om die keuzes te kunnen maken. Daarnaast is het commitment van de partijen niet helder. Deze verkenning naar organisatie- en financieringsmodellen kende daarom als startpunt de vraag of hiervoor een fieldlab op te zetten is. De mogelijkheden tot financiering van een fieldlab zijn sterk afhankelijk van de beoogde dienstverlening.
