Stijn van Huijstee – DZB Leiden, afdeling Circulair Hout
In Zuid-Holland werken we toe naar een volledig circulaire samenleving. Een samenleving waar we bestaande grondstoffen en materialen hergebruiken voor nieuwe producten. Een samenleving zonder afval. Maak kennis met ondernemingen die de provincie steunt en die met hun ideeën en innovaties deze samenleving mogelijk maken.
Wat is DZB Leiden?
“DZB Leiden is het re-integratiebedrijf van de gemeente Leiden. Wij helpen werkzoekenden bij het vinden van werk, waarin ze kunnen groeien en waar ze op hun plek zijn. Dit kan zijn bij een werkgever in de Leidse regio of op een werkplek binnen ons bedrijf. Van origine deden we veel groenwerk in Leiden. Op een gegeven moment kregen we de vraag of wij het afvalhout uit Leiden kunnen verwerken tot nieuwe materialen. Denk aan balken uit renovatieprojecten, meubels uit de kringloop, steigerhout. Wij zijn deze houtstromen gaan bewerken in onze werkplaats en zorgen er nu voor dat het een nieuwe bestemming krijgt. Zo zijn we gegroeid in een nieuwe rol als circulaire hout hub. Maar we hebben ook een eigen chocoladefabriek, we doen montagewerkzaamheden, catering, we hebben meerdere fietsenstallingen in de stad en werken samen met schilders- en schoonmaakbedrijven. Zo is er voor iedereen een werkplek die past.”
Wat is jullie doel?
“Bij DZB Leiden draait het om de ontwikkeling van mensen en duurzaamheid. We zetten ons in voor een wereld waarin iedereen meedoet. In Leiden werken we nu dus aan een circulaire hub gericht op hout en natuurlijke producten. Op termijn willen we ons ook richten op andere afvalstromen. Die zijn er namelijk in overvloed.”
Waar draagt DZB aan bij?
“Sommige mensen die komen moeilijk mee in het arbeidsproces. Ze willen wel, maar kunnen niet altijd. Ze hebben een zogeheten ‘afstand tot de arbeidsmarkt’. DZB overbrugt deze afstand met goede begeleiding, trainingen en leerwegtrajecten. Daarbij geven we de circulaire economie een zetje in de rug met onze circulaire werkplaats, waar we dus afvalhout bewerken en het een nieuwe bestemming geven.”
Welke kansen biedt de circulaire hout hub van DZB?
“Er verdwijnen miljoenen tonnen hout in de verbrandingsovens. Tafelbladen, stoelen, steunbalken, noem maar op. Dit hout is vaak nog perfect herbruikbaar. Dankzij onze werkplaats kunnen we hout langer gebruiken en voor verschillende doeleinden inzetten. Hiermee verlagen we de CO₂-uitstoot.”
Welke uitdagingen zien jullie?
“Het lukt ons nog niet goed genoeg om het hout te verzamelen. Wanneer hout eenmaal in de afvalcontainer belandt kunnen wij het niet meer bereiken. Logistiek is ook een uitdaging. Daarnaast is het op dit moment soms economisch voordeliger om hout te verbranden. Bijvoorbeeld wanneer het is bewerkt met giftige stoffen zoals asbest. Verder kosten onze houtbewerkingsprocessen nog veel tijd. Niet alleen het bewerkingsproces zelfs, maar ook de opleiding en begeleiding van onze mensen. Dit zorgt ervoor dat circulair hout niet zo goedkoop is als lineair hout.”
Wat is nodig om die uitdagingen op te lossen?
“Het is belangrijk dat we, als samenleving, gebruikt hout niet meer zien als afval, maar als grondstof. Dat betekent niet dat het meteen klaar is voor hergebruik. Er zit een bewerkingstap tussen om er weer iets moois van te maken. Dat kost tijd en geld. Wanneer dit circulaire gedachtegoed bij iedereen doordringt is het gebruik van hout oneindig.”
Wat is de volgende stap?
“Op dit moment verzorgen we de circulaire hout hub in onze sociale werkvoorziening uitsluitend in Leiden. We laten zien dat het mogelijk is. Het zou natuurlijk fantastisch zijn als we dit concept in de hele provincie Zuid-Holland kunnen uitrollen.”
Een rechtvaardige transitie
Ilja Beudel – het Groene Brein
Hoe kan de provincie Zuid-Holland vormgeven aan een rechtvaardige transitie naar een circulaire samenleving? En wat komt daarbij kijken? Onlangs is het rapport ‘Naar een rechtvaardige transitie’ verschenen in opdracht van de provincie Zuid-Holland. Ilja Beudel van het Groene Brein schreef mee aan dit rapport. In haar dagelijkse werk bekijkt ze de circulaire transitie door een sociale lens.
Circulair wordt vaak gezien als een economisch of milieuvraagstuk. Waarom is de sociale kant van deze transitie juist belangrijk?
“De circulaire transitie heeft heel veel invloed op de maatschappij. Alleen wanneer ons gedrag en denkwijzen en betrokkenheid meebewegen, wordt de verandering ook écht doorgevoerd. Kijk bijvoorbeeld naar de energietransitie. Hier is veel techniek beschikbaar, zoals warmtepompen en zonnepanelen. Er is alleen niet goed nagedacht over of mensen deze techniek daadwerkelijk willen omarmen. Mensen moeten mee kunnen, zich gehoord voelen en het belang voelen.”
Wat is voor jou de hoofdconclusie uit het onderzoek?
“Bouwen aan rechtvaardigheidsprincipes is de basis. Dat behelst meer dan dat iedereen een zonnepaneel moet kunnen betalen. Er zijn vier vormen van rechtvaardigheid. Distributieve rechtvaardigheid gaat over het eerlijk verdelen van financiële lusten en de lasten. Procedurele rechtvaardigheid gaat over de representatie bij besluitvorming en de toegang tot kennis om tot juiste beslissingen te komen. De derde vorm is erkenning. Dit is om systematische uitsluiting tegen te gaan. En tot slot, epistemische rechtvaardigheid. Dit gaat over het serieus nemen van al die kennis en ervaring. Deze rechtvaardigheidsprincipes zitten verstrengeld is ons gedrag en beïnvloeden wie mee mag beslissen en wie wel en niet gehoord worden. Dat heb je niet zomaar veranderd. Dit onderzoek vertelt mij dat we eerst een fundament moeten opzetten voor verschillende vormen van rechtvaardigheid. Zo is de kans groter dat zoveel mogelijk bevolkingsgroepen meegenomen kunnen en willen worden in de verschillende transities.”
Wat zijn wat jou betreft de eerste stappen om te komen tot een circulaire samenleving die inclusief en rechtvaardig is?
“In het rapport staat een eerste aanbeveling voor de provincie Zuid-Holland. Ga eens stil staan bij de gedeelde normen en waarden. Wanneer deze (nog) niet duidelijk zijn. Zorg ervoor dat je deze ophaalt en vaststelt. Om vervolgens het gesprek aan te gaan over wat er gebeurt wanneer je deze waarden doorvoert naar alle onderdelen binnen de provincie. Dit is niet makkelijk en ook zeker geen snelle weg. Wat voor verandering willen we zien in de toekomst? De oplossing zit vaak meer in een gemeenschappelijke visie op de toekomst, dan dat je direct een resultaat vaststelt. Bijvoorbeeld: we willen in de toekomst alleen nog maar schone lucht in de stad. In plaatst van, we willen alleen nog maar elektrische auto’s in de stad. Door de visie centraal te stellen en niet direct de oplossing, is verbinding beter mogelijk.”
Hoe dragen initiatieven zoals DZB Leiden bij aan een inclusieve transitie?
“DZB Leiden focust zich op inclusie. Dit sluit aan bij erkenning en epistemische rechtvaardigheid. Door de kracht in ieder mens te zoeken en passende functies te zoeken dragen ze bij aan het tegengaan van uitsluiting. En nemen ze verschillende soorten ervaring en kennis serieus. Dit doen zij denk ik heel goed. In die zin dragen zij bij aan een rechtvaardige samenleving en circulaire transitie. Bovendien dragen zij bij aan gedragsverandering door hout te hergebruiken en te laten zien dat ‘afval’ een grondstof kan zijn.”
