“Het is mogelijk om genoeg woonruimtes te realiseren met een positieve impact op de natuur”

Katwijk, 27-09-2021
#eenthuisvooriedereen, startblock woning,, lisdodde woning, bouwkeet provincie Zuid-Holland
FOTO MARTIJN BEEKMAN

We spreken Gertjan de Werk van Cirkelstad. Hij heeft een behoorlijk cv opgebouwd in de duurzaamheidssector, met name op het gebied van circulair bouwen. Sinds kort is hij een van de experts in het expertteam toekomstbestendig bouwen. Een team dat onderdeel is van de Vliegende Brigade van de provincie Zuid-Holland.

Kun je vertellen wat de Vliegende Brigade is?

“De Vliegende Brigade is een subsidieregeling van de provincie Zuid-Holland die, in eerste instantie, in het leven is geroepen om gemeenten te helpen met het versnellen van de woningbouw. Bijvoorbeeld door vergunningsprocedures effectiever in te richten en extra capaciteit beschikbaar te stellen. Het bleek dat de versnelling van de woningbouw bij veel projecten spaak liep, omdat de gebiedsontwikkeling niet voldoende voorbereid was op de toekomst. Denk hierbij aan de stikstofproblematiek, de aangescherpte MPG (bepalingsmethode Milieuprestatie Gebouw) en de invoering van de maximale hoeveelheid CO₂ die mag worden uitgestoten tijdens het bouwen. Zodoende is het expertteam toekomstbestendig bouwen toegevoegd aan de Vliegende Brigade. In dit team zijn alle relevante thema’s van toekomstbestendig bouwen belegd, zoals energie, openbare ruimte, gezondheid, natuur inclusief- en klimaatadaptief bouwen, mobiliteit en grondexploitatie (GREX), zodat we gemeenten actief kunnen helpen met toekomstbestendige gebiedsontwikkeling.”

Wat is jouw rol binnen het expertteam?

“Ik mag, sinds afgelopen zomer, de rol aannemen van expert circulair bouwen. Ik wil beter leren begrijpen wat gemeenten tegenhoudt om actief te sturen op circulair bouwen. Om vervolgens op zoek te gaan naar manieren om dat zo snel mogelijk wel te doen. Wanneer een gemeente contact met mij opneemt, stel ik ze eerst heel veel vragen. Vervolgens gaan we door het beschikbare instrumentarium van de betreffende gemeente en ontwerpen we samen het traject dat we kunnen doorlopen voor de gebiedsontwikkeling of actualisatie van beleid.”

Wat is er volgens jou nodig om al die extra woningen te kunnen bouwen voor 2030?

“We moeten meerdere dingen beseffen. We zijn al jarenlang het aantal woningen dat we willen realiseren, niet aan het realiseren. En we zijn al jarenlang de planetaire grenzen aan het overschrijden. We produceren, bouwen en leven met te veel impact. Als dat niet snel verandert mogen we vanuit Europa in 2030 waarschijnlijk helemaal niet meer bouwen.

Het moet dus radicaal anders. Het optimaal benutten van bestaande voorraden en industrieel bouwen met zoveel mogelijk biobased materialen zijn de belangrijkste sleutels.”

Is het mogelijk om genoeg woningen te bouwen met uitsluitend circulaire en biobased materialen?

“Jazeker. Het is zelfs mogelijk om genoeg woonruimte te realiseren met een positieve impact op de natuur. We moeten alleen de focus verleggen van woningen naar woonruimtes. Veel mensen leven op dit moment namelijk niet in een passende woning of woonruimte. Bij woningen denken we snel aan rijtjeshuizen en gezinswoningen. Maar het zijn juist starters en alleenstaanden die op dit moment het hardst om huisvesting roepen. We zullen in andere concepten moeten leren denken. Bijvoorbeeld modulair ontwerpen. Modules van twintig tot dertig vierkante meter worden relatief makkelijk geproduceerd in de fabriek en zijn ideaal voor studenten en starters. Wanneer er gezinsuitbreiding plaatsvindt kunnen deze modules weer worden uitgebreid. In de sociale- en midden huur worden deze systemen bijvoorbeeld al toegepast.”

In hoeverre vind je dat huidige wet- en regelgeving de circulaire woningbouw belemmert?

“De mogelijkheden van huidige wet- en regelgeving worden niet optimaal benut. Dat zit hem vooral in dat overheidsinstanties nog geen geactualiseerd beleid hanteren voor circulair bouwen. Of er is wel een visie, maar geen concrete doelen en bijbehorend instrumentarium. Er wordt simpelweg nog niet genoeg gestuurd op circulariteit en industrieel bouwen. In Nederland hebben we ervoor gekozen dat we aan de hand van de MPG bepalen hoe circulair een woning of gebouw is. Dit gebeurt aan de hand van meer dan tien indicatoren. Helaas worden goede circulaire initiatieven lang niet altijd correct op waarde geschat volgens de huidige MPG. Wat mij betreft zou in de calculatie de nadruk mogen liggen op het gebruik van biobased materialen en een neutrale, of zelfs negatieve, CO₂-uitstoot. Kortom, om optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden van de huidige wet- en regelgeving moet je als overheid zelf inzetten op circulair beleid en daar de tijd en middelen insteken.”

Zijn er al gemeenten die gebruik maken van het expertteam?

“We zijn al met vrij veel gemeentes aan de slag. We helpen de gemeente Leiden en Alphen nu bijvoorbeeld met aanbestedingen waarin toekomstbestendig bouwen minimaal net zo belangrijk is als de prijs. Daarbij hebben we een minimale prijs vast kunnen zetten. We denken verder actief mee bij het inrichten van het aanbestedingsproces, de inkoopprocedure, het juridische aspect en het verhaal naar buiten toe. Omdat we dit in samenwerking met de Nationale Aanpak Biobased Bouwen doen, kunnen we gebruik maken van alle relevante expertise en de meest recente inzichten en voorbeelden uit heel Nederland.”

Heb je een tip voor gemeenten die aan de slag willen met circulair bouwen?

“Breng focus aan die past bij jou als organisatie. Er gebeurt vaak al veel. Neem dat als basis en werk je focus uit in concrete doelen voor de korte en middellange termijn met bijbehorende instrumenten. Neem daarbij biobased bouwen serieus in overweging, omdat je hiermee meerdere vliegen in één klap slaat: CO₂-opslag, gezondere leefomgeving en een minimale CO₂ en stikstofuitstoot. Daarnaast is biobased industrieel bouwen de meest effectieve manier om snel en met minimale uitstoot te bouwen. Bovendien is biobased een cruciaal onderdeel van een circulaire economie. Nog een concrete tip: let op de parkeernorm binnen je gemeente. Wanneer je de auto uit de wijk haalt levert dat in de grondexploitatie enorm veel ruimte op. Het betekent daarnaast minder laadpalen, dus minder netcongestie. Het is veiliger en er is meer ruimte voor groen, biodiversiteit en spelen op straat.”

Wil je zelf nog iets kwijt?

“We zijn met het expert team bezig met een voorbeeldenboek voor toekomstbestendige projecten en gebieden. Eind april zullen we de projecten gaan samenstellen, dus als iemand bezig is met een mooi project of gebiedsontwikkeling kom ik graag in contact via gertjan.dewerk@cirkelstad.nl.”

Gerelateerd

Bagger

Van bagger naar hoogwaardige grondstoffen

Portret Madelon Knop 013 - 20240115 - Sietsema Productions

Kennisplatform Groene Hart Werkt! pompt circulariteit door de aderen

GreenDeal

Gemeente Nissewaard over circulaire bedrijventerreinen

Op foto: oud-ambassadeur Helga van Leur ondertekent namens de gemeente Nissewaard de Green Deal.

Vind initiatieven of zoek in ons netwerk.

Deze website maakt gebruik van cookies