Met hun bedrijf Het Grondstoffenbos hebben Marianne Vollebergh en Gina Neggers een missie om grondstoffen te maken van natuurlijke reststromen. Hun eerste product, bodemverbeteraar Heilige Grond, werd gemaakt van 15.000 kerstbomen uit de gemeenten Leidschendam-Voorburg, Den Haag en Nissewaard. Wat drijft deze circulaire ondernemers? En hoe kwamen ze van idee tot product in de winkel?
Gina: “Het gedrag van mensen rondom de kerstboom is eigenlijk zo opvallend. Eerst wordt de beste boom uitgezocht, hij wordt mooi versierd, heel veel mensen genieten er van, tot hij in januari op straat wordt gegooid. De kerstboom is voor mij dan ook een kapstok om duurzaamheid en het gedrag van mensen aan op te hangen. Het gaat niet alleen om de kerstboom, maar ook over de bewustwording van mensen van hoe we omgaan met producten.” Marianne: “Dat mensen gaan nadenken ‘wat koop ik eigenlijk’? Wat voor materialen zitten erin? En hoe kan ik ervoor zorgen dat het daarna ook nog bruikbaar is? Dat we van korte termijn naar lange termijn denken gaan. Het kijken naar de potentie van restmaterialen in plaats van te denken dat het afval is biedt heel veel kansen. De kerstboom is daar een perfect voorbeeld van.”
Van idee naar product
De kerstboom niet na gebruik verbranden, maar gebruiken als grondstof voor een nieuw product. Een mooi idee, maar waar begin je?
Tijdens een kerstbomen challenge in 2021, een initiatief van Provincie Zuid-Holland i.s.m. Gemeente Rotterdam, ontmoeten ze elkaar. Samen onderzoeken ze wat er gemaakt kan worden van de bergen kerstbomen die in januari richting de afvalverbranding gaan, en wat hier voor nodig is. Dit betekent veel testen, veel praten én het durven om stappen te zetten.
De kickstart die leidde naar hun eerste product, de bodemverbeteraar Heilige Grond, was hun deelname aan het Startup in Residence Intergov programma van de provincie Zuid-Holland. De connecties die ze dankzij dit programma op deden bleken ontzettend belangrijk. Marianne: “We kregen door het Startup in Residence Intergov programma een directe ingang bij gemeenten. Ook als we behoefte hadden om te praten met bouwpartijen of met Staatsbosbeheer om tafel wilden merkte je echt dat het hielp om in het netwerk van de provincie te zitten”. Gina vult aan: “De begeleiding bij het uitdenken van de stappen was ook heel fijn, en natuurlijk waren de financiële middelen, om überhaupt te kunnen starten, belangrijk.”
Samenwerken
Er kleefden genoeg risico’s aan het bedrijfsidee. Samenwerken met andere partijen in ‘de keten’ zorgde voor een aantal obstakels. Marianne: “Een groenverwerker gaat voor 100 bomen niet rijden, dus we hadden massa nodig. Toen zijn we er dus maar gewoon voor gegaan. Na dat we 15.000 kerstbomen om hadden laten zetten naar 30 ton compost zei de partij die de compost in zakken stopt “30 ton!? Dat is veel te weinig”. Uiteindelijk hebben we samengewerkt met een partij die het juist een mooi experiment vond en die gelukkig zei ‘we gaan het doen’”.
Het gewoon dóen is ook gelijk hun tip voor circulaire ondernemers in spé. Ook al kan je flink ontmoedigd worden door je omgeving. Gina: “Mensen vragen je ‘waar begin je aan!?’ maar dat motiveerde mij juist om door te gaan. Wij zijn het gewoon gaan doen en uiteindelijk is het gelukt. Dus niet teveel nadenken en ook niet ontmoedigd raken.” “En zoek goede partners” vult Marianne aan. “Er zijn heel veel bedrijven die wel echt bereid zijn om mee te denken. Denk niet teveel in concurrentie, vraag mensen naar faciliteiten om te testen, en dan blijkt er veel bereidheid is om te helpen. Dat is heel belangrijk om die eerste stappen te kunnen zetten”.
Met Heilige Grond hebben Gina en Marianne alle stappen van idee tot product in de winkel meegemaakt. De keten is in beeld en de basis is gelegd. Hoe nu verder?
Gina: “We hebben nu gekozen voor Heilige Grond omdat dat nu al haalbaar was. Dat willen we gaan opschalen. Ondertussen gaan we door met experimenteren met steeds hoogwaardigere verwerking, waarbij we hopelijk ook nieuwe partners kunnen aanhaken die mee willen innoveren. Zo willen we nu gaan kijken of we op grotere schaal het hout en de naalden van elkaar kunnen scheiden. Om zo een zuiverder materiaal te krijgen. We volgen dus twee paden. Het liefst zouden we ieder jaar een nieuwe grondstof willen introduceren. Maar we werken echt stap voor stap.”
Marianne: “We waren in het begin erg gefixeerd op de vraag welke materialen je van oude kerstbomen kunt maken, en de vraag daarbij wat hoogwaardig is. Nu zijn we met Heilige Grond veel meer bezig met wat een goede bodemverbeteraar is. Eigenlijk vind ik dat ook wel mooi, dat je zo’n boom weer omzet naar een voedzame bodem. Zoals het eigenlijk hoort te gaan.”
Het doel is duidelijk: kerstbomen niet langer zien als afval, maar een tweede leven geven als compost of als grondstof voor de maakindustrie. En de ultieme droom voor Het Grondstoffenbos? Daar heeft Marianne een duidelijk antwoord op: “Een lijn bij Ikea van interieurproducten gemaakt van oude kerstbomen uit Nederland.”
