Het Groene Hart komt in actie voor een circulaire samenleving met het Actieplan Circulaire Economie Groene Hart. De natuurrijke regio in het hart van Nederland moet in 2030 voor verschillende sectoren het circulaire middelpunt worden. Van biobased bouwen en reststromen tot hergebruik en reparatie. We spreken Madelon Knop van Platform Groene Hart Werkt! over hoe het actieplan hieraan gaat bijdragen.
Wat doet het Platform Groene Hart Werkt!?
“Het Groene Hart is in 2017 opgericht door de gemeenten Alphen a/d Rijn, Gouda en Woerden. Eigenlijk met het idee, laten we de krachten bundelen om een complexe opgave als circulariteit gezamenlijk op te pakken en impact te realiseren. Het platform is bedoeld om circulaire partijen, zowel publiek als privaat, met elkaar te verbinden. De afgelopen jaren hebben we, mede dankzij de provincie Zuid-Holland en Utrecht veel initiatieven kunnen steunen. Inmiddels hebben we al zo’n 850 partners.”
Op 24 juni hebben elf gemeenten in het Groene Hart en de provincie Zuid-Holland het Actieplan Circulaire Economie Groene Hart omarmd. Wat houdt dit actieplan in?
“Het actieplan is een opdracht aan gemeenten, bedrijven en onderwijsinstellingen om met een meerjarige circulaire strategie te komen met concrete ambities en acties. Om te zorgen dat we gezamenlijk tot een aantal ‘doorbraakprojecten’ komen op het gebied van circulaire bouw, groene grondstoffen, maakindustrie en kunststoffen. We hebben met zo’n 120 publieke- en private partners drie werksessies gehouden om uit te zoeken welke specifieke actielijnen en resultaten we verwachten van dit plan. Dit hebben we gedaan op basis van vijf sector overstijgende thema’s.”
Waarom is dit actieplan nodig?
“We zijn via het platform sinds 2017 bezig met circulariteit. We hebben gemerkt dat het soms lastig is om projecten naar het volgende niveau te tillen. Dat heeft verschillende oorzaken: gebrek aan samenwerking tussen o.a. overheid en bedrijven, gebrek aan ruimte voor circulaire initiatieven, onvoldoende vraag naar circulaire producten & diensten, onvoldoende communicatie over de kansen en het maatschappelijk- en economisch belang van circulaire initiatieven, wet- en regelgeving en financieringsvraagstukken. Het actieplan is in het leven geroepen om nu écht door te pakken met een aantal stevige doorbraakprojecten, voortbouwend op bestaande initiatieven. Om te komen tot levensvatbare verdienmodellen voor circulaire oplossingen.”
Voor wie is dit plan?
“Enerzijds voor ondernemers. De helft van onze 850 partners zijn ondernemers. Anderzijds voor ambtenaren, gemeenten, omgevingsdiensten en onderwijsinstellingen. Dat is een hele gevarieerde groep. Het is onze taak om deze partijen met elkaar te verbinden. Met het actieplan hopen wij hen een stuk maatwerk te bieden, zodat ze alle in hun eigen omgeving verder kunnen komen met circulaire uitdagingen.”
Wat kan men met dit plan?
“Als partner kun je je aansluiten bij één of meerdere actielijnen. Zo vorm je met ‘jouw groep’ een coalitie. Door deel te nemen aan zo’n coalitie kun je (mee)sturen op de stappen die georganiseerd moeten worden om verder te komen en resultaat te boeken op het gebied van jouw (en onze) circulaire uitdagingen. Stel, je bent ondernemer en je hebt een biobased oplossing voor circulair bouwen. Door je aan te sluiten bij een coalitie kom je sneller in contact met opdrachtgevers, zoals woningcorporaties en gemeenten.” “Als gemeente kun je veel kennis delen en ophalen over circulair beleid, inkoop, bouw en afval(=grondstof) verwerking. Als onderwijsinstelling kun je samen met bedrijven en overheden concrete circulaire opdrachten laten onderzoeken en uitvoeren door studenten’’.
Wat hoop je dat dit plan en ‘deze coalities’ opleveren?
“We hebben vooralsnog de beoogde resultaten benoemd voor eind 2024. Eind december gaan we ook de resultaten voor 2025 en 2026 in kaart brengen. We houden elkaar met tussentijdse bevindingen scherp. Zo hoop ik dat we eind 2024 een plan voor de integratie van alle regionale circulaire loketten voor ondernemers hebben opgesteld. De formulering van een regionale aanpak ten behoeve van samenwerking en aanbod van reparatie, hergebruik en tweedehands spullen zal klaar zijn. En ik ga ervanuit dat we voor kennisdeling over circulair aanbesteden drie segmenten hebben bepaald en afspraken hebben gemaakt.
Waar liggen de valkuilen en/of aandachtspunten volgens jou?
“De overheid kan een belangrijke rol spelen als aanjager en eerste klant voor circulaire initiatieven. Een van de beren op de weg die ik zie, mede door de aanstaande bezuinigingen, is dat gemeenten met hun inkopen vaker zullen kiezen voor lage inkoopprijzen en minder vaak voor circulaire producten of diensten die soms wel wat duurder, maar vaak ook duurzamer zijn. Een andere valkuil is dat we veel circulaire initiatieven starten, maar dat de communicatie hierover achterblijft. Veel verschillende partijen werken daarnaast parallel aan dezelfde uitdagingen. Dat kost veel geld, tijd en energie.”
Wat wil je andere Zuid-Hollandse gemeenten meegeven?
“Het gaat juist om de interne communicatie over circulair ondernemen en niet alleen extern gericht. Hoe neem je binnen de organisatie iedereen mee? Hoe groter de organisatie, hoe lastiger die uitdaging vaak is. Het is misschien wat minder spannend, maar het verdient meer aandacht. Vertegenwoordigers van gemeenten hebben meestal affiniteit met het onderwerp duurzaamheid. Maar als het gaat om inkoop, groenvoorziening of afvalbeheer, dan is dat lang niet altijd het geval. Het is belangrijk dat iedereen zich bewust is van het nut ook voor de eigen opgaven deel te nemen aan een circulaire coalitie.”
